'Verlies Ze Niet': een oproep tot actie voor onze jongeren

'Verlies Ze Niet': een oproep tot actie voor onze jongeren

De cijfers liegen er niet om: onze jongeren zijn in crisis. Steeds meer jonge mensen worstelen met depressieve gedachten, angststoornissen en een allesoverheersend gevoel van hopeloosheid. Wachtlijsten in de jeugdzorg groeien exponentieel, remediëring alleen helpt niet meer, het is dweilen met de kraan open. Te veel jongeren vallen tussen de mazen van het net en haken af.

Deze schrijnende realiteit vormt de urgente achtergrond van het nieuwe boek Verlies Ze Niet van Ingrid De Jonghe. Als voormalig jeugdadvocaat en huidig jongerentherapeut bij TEJO vzw kent De Jonghe deze problematiek van binnenuit. TEJO, waar jongeren gratis en anoniem therapie kunnen krijgen, telt ondertussen vestigingen in heel Vlaanderen – zelf een bewijs van de schrijnende nood aan toegankelijke hulpverlening.

Meer dan symptoombestrijding

Verlies Ze Niet is een krachtige aanklacht tegen een falende samenleving dat jongeren in de steek laat. De Jonghe toont genadeloos waar het schoentje knelt: een jeugdzorg die kraakt onder de enorme vraag, een samenleving die symptomen bestrijdt in plaats van oorzaken aan te pakken.

Maar dit boek is geen doemverhaal. Het biedt concrete oplossingen voor een fundamentele systeemtransitie: weg van symptoombestrijding naar een benadering die onderliggende systemen transformeert. Het kinderrechtenkader vormt de rode draad: jongeren hebben recht op een onbezorgde jeugd, om te mogen groeien met vallen en opstaan, maar dit fundamentele recht wordt systematisch geschonden.

Concrete lessen voor verschillende sectoren

Voor onderwijsprofessionals: de school als veilige haven

Het onderwijs speelt een cruciale rol in het leven van jongeren, en De Jonghe's inzichten bieden concrete aanknopingspunten voor leerkrachten en schoolleiders:

• Luisteren zonder oordeel: creëer momenten waarop jongeren echt kunnen praten over wat hen bezighoudt, zonder direct oplossingen aan te dragen. De klas moet een ruimte zijn waar emoties mogen bestaan.
• Herken signalen: leer de tekenen van mentale nood herkennen. Een plotselinge daling van prestaties, sociaal isolement of agressief gedrag kunnen indicatoren zijn van diepere problemen.
• Bouw betekenisvolle relaties: investeer in persoonlijke contacten met leerlingen. Een leraar die een jongere écht ziet en waardeert, kan het verschil maken tussen hoop en wanhoop.
• Integreer welzijn in het curriculum: maak mentale gezondheid een expliciet onderdeel van de schoolervaring, niet iets wat alleen aangepakt wordt wanneer er problemen zijn.

Voor beleidsmakers: structurele verandering nastreven

De Jonghe's boek bevat een duidelijke boodschap voor wie beleid maakt rond jeugd en welzijn:

• Investeer massaal in preventie: de huidige focus op curatieve zorg is ontoereikend. Vroege interventie en preventieve programma's zijn niet alleen effectiever, maar ook kostenefficiënter op lange termijn.
• Erken de expertise van jongeren: betrek jongeren actief bij beleidsbeslissingen die hen aangaan. Hun stem is niet alleen waardevol, maar essentieel voor effectief beleid.
• Denk intersectioneel: problemen van jongeren zijn vaak verweven met bredere maatschappelijke uitdagingen zoals armoede, discriminatie, sociale uitsluiting en gebrek aan motivatie op school. Beleid moet deze verbanden erkennen.

Voor gezondheidswerkers: een holistische benadering

Professionals in de gezondheidszorg kunnen belangrijke lessen trekken uit De Jonghe's praktijkervaring:

• Werk traumageïnformeerd: begrijp dat veel gedragsproblemen bij jongeren kunnen voortvloeien uit trauma's. Een veilige, voorspelbare behandelomgeving is cruciaal.
• Ga uit van veerkracht: ondanks de zware problematieken gelooft De Jonghe sterk in de veerkracht van jongeren. Focus niet alleen op problemen maar vooral op positief zelfbeeld, zelfvertrouwen, verbondenheid en vitaliteit.
• Betrek het netwerk: werk niet alleen met de jongere, maar ook met familie, school en vrienden. Herstel vraagt een ondersteunend ecosysteem.
• Blijf toegankelijk: formele hulpverleningsstructuren kunnen intimiderend zijn voor jongeren. Zoek naar manieren om drempels te verlagen en hulp laagdrempelig aan te bieden.

Effectief altruïsme in de praktijk

Een inspirerend aspect van De Jonghe's boek is haar pleidooi voor "effectief altruïsme". Dit betekent dat iedereen een rol kan spelen in het doorbreken van de negatieve spiraal waarin veel jongeren gevangen zitten. Het gaat niet om grote gebaren, maar om consistente, authentieke aandacht voor het welzijn van jongeren.

Een verhaal van hoop

Ondanks de zware thematiek is Verlies Ze Niet fundamenteel een verhaal van hoop. De Jonghe toont aan dat verandering mogelijk is en dat ieder van ons daar een rol in kan spelen.

Haar boodschap is duidelijk: we mogen onze jongeren niet verliezen. Voor professionals in onderwijs, beleid en zorg biedt het boek niet alleen inzicht in problematieken, maar ook concrete handvatten om het verschil te maken. In een tijd waarin we ons vaak machteloos voelen, herinnert De Jonghe ons eraan dat kleine, authentieke gebaren van aandacht het verschil kunnen maken tussen hoop en wanhoop.

De vraag is niet of we onze jongeren kunnen helpen. De vraag is of we bereid zijn de handschoen op te nemen.

Ingrid De Jonghe – Verlies ze niet is verkrijgbaar in de boekhandel en online. Meer informatie over TEJO vzw: www.tejo.be