De school van de toekomst blinkt uit in veerkracht

Het rapport spreekt over ‘verbonden leraarschap’ als sleutel voor een stimulerend schoolklimaat. Gaan we naar teams van leerkrachten voor een grotere groep?

Dirk: “Ik ben daar absoluut voorstander van. Leerkrachten zijn sterker als ze samen voor de klas staan. Het klassieke systeem van één leerkracht voor de klas heeft zijn verdiensten. Maar de tijd waarin collega’s niet samenwerken, is volledig achterhaald.

We moeten evolueren naar meer flexibele werkvormen. Naar leergemeenschappen waarin leerkrachten intens samenwerken, binnen en buiten de klas, en zelfs over de scholen heen. De kern van de professionaliteit van de leerkracht zit in verbonden leraarschap. En dat komt ook ons onderwijs ten goede.”

Ons onderwijs worstelt met een grote diversiteit aan leerlingen. Hoe kunnen we daar beter op inspelen? Onderwijs op verschillende snelheden?

Dirk: “Dat is een moeilijk debat. Sommige experten zijn terughoudend om groepen uit elkaar te halen, omdat leerprocessen ook heel wat sociale voordelen hebben. Volgens mij vraagt ons onderwijs wel om een flexibelere aanpak. Elke leerling heeft eigen talenten, achtergrondkennis of taalbeheersing. Klassikaal onderwijs vangt die diversiteit onvoldoende op en creëert uiteindelijk zelfs ongelijkheid. De norm verschuift naar de gemiddelde leerling, terwijl de sterkste ook aandacht verdient. Om de volledige groep te doen groeien, hebben we meer gedifferentieerde leerprocessen nodig. Dat is niet gemakkelijk, maar met flexibiliteit en nieuwe technologie komen we er wel.”

De coronapandemie was op dat vlak een goede test. Scholen moesten wel flexibel omgaan met technologie. Toch vind je dat ons onderwijs geen lerend systeem is. Wat bedoel je daarmee?

Dirk: “Ons onderwijs heeft te weinig geleerd uit die periode. Nochtans zochten leerkrachten en leerlingen dagelijks naar creatieve methodes om hun doelen toch te bereiken. Met die enorme leercurve is achteraf niets meer gedaan. Het onderwijs ging zo snel mogelijk opnieuw naar hoe het voorheen was.

Bedrijven en andere sectoren hebben bepaalde knelpunten wel in vraag durven te stellen. Moet iedereen altijd op de werkplek zijn of kunnen we op een andere manier hetzelfde bereiken? Die vragen hadden we perfect kunnen doortrekken naar leerprocessen: de meest kwetsbare leerlingen in de klas, terwijl anderen thuis aan de slag gaan met leerplatformen en didactisch materiaal.”

Dus een zekere vorm van geïndividualiseerde leertrajecten?

Dirk: “Ja, flexibele leerprocessen die meer op maat werken van bepaalde groepen.”

Hoe kunnen scholen een brug maken met de wereld daarbuiten?

Dirk: “Ik geloof heel sterk in een open school die zich verbindt met de lokale gemeenschap. Doorheen de jaren hebben we institutioneel – maar ook letterlijk – muren rond onze scholen gebouwd. Dat geeft een vals gevoel van veiligheid, terwijl we leerlingen weerbaar willen maken voor het leven. We zoeken beter het contact op met de buitenwereld door samen te werken met bedrijven en organisaties.

Dat kan zelfs al in de basisschool. Ik had vroeger een leraar die ons voor de rekenles mee naar buiten nam. We telden hoeveel auto’s langs de schoolpoort passeerden en deden daarmee allerlei rekenoefeningen. Abstract denken combineren met realistische ervaringen. Ik vond dat fantastisch.”

De realiteit toont ook dat jongeren vandaag niet graag naar school gaan.

Dirk: “Dat klopt. En de redenen daarvoor verschillen. Het is belangrijk dat we de leergoesting opnieuw aanwakkeren. Op dit moment ontmoedigen we veel jongeren door hen te verplichten om op school te blijven, terwijl ze op zoveel andere plekken kunnen leren. De succeservaring van iets bij te leren en onder de knie te krijgen, geeft hen motivatie om nog verder te gaan. Een positief leerklimaat is daarbij belangrijk. Zo kunnen we ons onderwijs stap voor stap verbeteren.”