De school als blauwdruk voor een Warm Vlaanderen

Hoe geven we jongeren meer veerkracht? Hoe leren we hen kritisch naar de wereld kijken? En hoe kunnen scholen meebouwen aan een Warm Vlaanderen? Kunstenaar en denker Koen Vanmechelen pleit voor meer creativiteit in het onderwijs. Want kennis ligt niet in wat je leert, maar in wat je ontdekt. Een inspirerend gesprek over de school als blauwdruk voor onze maatschappij.

Hoe kan creativiteit tot kennis leiden?

Koen: “Vandaag spreken we in het onderwijs vooral de taal van lezen, schrijven en spreken. Maar er schuilt zoveel andere kennis in tekenen, theater of spelen. Die taal van creativiteit vertrekt vanuit verwondering en nieuwsgierigheid. Vaardigheden die jongeren helpen om een eigen visie te ontwikkelen en hun plaats te vinden in de maatschappij.

Creativiteit wordt nog te vaak als tijdverlies gezien. Maar met de juiste begeleiding biedt kunst een bron van kennis. Kunstwerken vertellen hoe de maatschappij op dat moment in elkaar zat en hoe de kunstenaar naar de toekomst keek. Die kennis mogen we niet verloren laten gaan.”

Is dat waarom je met jongeren werkte voor ‘The Unthinkable Experiment’?

Koen: “Elk project is een kans om jezelf én de wereld rondom beter te begrijpen. Daarom breng ik voor The Unthinkable Experiment jongeren samen om kritisch na te denken over ons onderwijs. In het begin voelen ze zich onzeker: Is mijn idee wel waardevol? Terwijl elk idee de weg baant naar creatief en anders denken.

Warme Scholen willen een hub zijn binnen de maatschappij. Hoe kunnen ze volgens jou buiten hun muren treden?

Koen: “Een school is ofwel verbonden met de hedendaagse maatschappij, of ze leeft in het verleden. Vasthouden aan wat je (her)kent is vaak ingegeven door angst voor verandering. We hebben veel te lang gewacht om te zeggen dat de wereld groter is dan Europa. Op school leerde ik dat cultuur over Romeinen en Grieken ging, maar later ontdekte ik dat in China, India en Afrika ook cultuur is.

Scholen moeten de maatschappij weerspiegelen in al haar complexiteit en diversiteit. De wereld is niet meer dezelfde als 5 of 10 jaar geleden. Onderwijs moet jongeren nieuwsgierig maken naar die wereld en hen klaarstomen voor de samenleving. Dat kan niet met een onderwijssysteem dat blijft steken in het verleden.

Omarm de complexiteit en diversiteit in je school. Vertrek vanuit je vakgebied, maar toets je ervaringen aan de rest van de wereld. Die kennis gaat veel verder dan feiten. Het bouwt een cultuur, een samenleving. En is dat niet de opdracht van de school: jongeren voorbereiden op de samenleving van morgen?”

De speelplaats is daarin essentieel. Voor mij is dat veel meer dan een plek om boterhammen te eten of tien minuten pauze te nemen. Het is dé plaats waar leerlingen van gedachten wisselen – het liefst als vast onderdeel van het lessenpakket. Waar ze leren luisteren naar anderen en respect tonen voor andere visies. Waar ze zich laten verwonderen en hun eigen identiteit vormen.

Vanuit zo’n programma bouwt onderwijs mee aan de wereld. Met een politiek beleid dat beseft hoe cultuur onze samenleving vormgeeft. En uiteindelijk zelfs met een Europa dat uitblinkt door eenheid in diversiteit. Het globale gevormd door het lokale. De school als blauwdruk voor een Warm Vlaanderen, een Warm Europa, een Warme Wereld.”